Competentieprognose voor arbeiders in de betonindustrie
De sector van de betonindustrie is zoals zoveel andere sectoren in beweging. De vergrijzing, nieuwe technologieën en digitalisering beïnvloeden de werking vandaag en in de toekomt. Anticiperen op de arbeidsmarkt geeft je als bedrijf en als sector een stapje voor. Daarom ligt de focus op de competenties van de arbeiders.
Het Sociaal Fonds van de Betonindustrie contacteerde AP Hogeschool met een vraag rond kennisdeling en vernieuwing. Dit mondde uiteindelijk uit in een samenwerking aan een competentieprognose in de betonindustrie.
Blikopener praat met Brecht Stalmans, sectorconsulent van het Sociaal Fonds van de Betonindustrie en onderzoekers Elena Van den Broeck en Siham Chaoui van de onderzoeksgroep een leven-lang-leren en Innoveren van AP Hogeschool. In dit interview vertellen ze over hun samenwerking en wat die opleverde.
Wat was het doel van het onderzoek?
Brecht: ‘We zochten een antwoord op de vraag: ‘Welke competenties hebben arbeiders in de betonindustrie nodig, nu en in de nabije toekomst?’. Het antwoord op die vraag maakt dat we de competentienoden en -behoeften beter kennen en dus ook kunnen opnemen in onze dienstverlening en in het opleidingsaanbod. Bovendien kan de sector inspelen op de nood nog voor de gevolgen zich voordoen. Organisaties die snel inspelen op verandering zijn immers competitiever.’
Wie zijn de verschillende partners in dit onderzoek?
Brecht: ‘Er zijn twee partners. Wij, Het Sociaal Fonds van de Betonindustrie, en de onderzoeksgroep een leven-lang-leren en Innoveren van de AP Hogeschool. Er werd een project uitgeschreven en ingediend bij de ESF-projectoproep ‘SCOPE’ om een strategische competentieprognose uit te voeren.’
Elena: ‘Verrijkend aan deze samenwerking is onze complementariteit. De combinatie van onze expertises maakt het een sterk partnerschap. Het Sociaal Fonds staat met beide voeten in de sector. Zij hebben sectorspecifieke expertise in huis en een vlotte toegang tot de doelgroep van dit onderzoek. Wij, onderzoekers, dragen bij met onze kennis en ervaring in competentieprognoses en praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek naar soft skills.’
Wij werken aan vakgebonden competenties, maar ook soft skillsontwikkeling ondersteunen, dragen wij hoog in het vaandel."
Brecht: ‘Er zijn twee partners. Wij, Het Sociaal Fonds van de Betonindustrie, en de Onderzoeksgroep een Leven lang Leren en Innoveren van de AP Hogeschool. Er werd een project uitgeschreven en ingediend bij de ESF-projectoproep ‘SCOPE’ om een strategische competentieprognose uit te voeren.’
Elena: ‘Verrijkend aan deze samenwerking is onze complementariteit. De combinatie van onze expertises maakt het een sterk partnerschap. Het Sociaal Fonds staat met beide voeten in de sector. Zij hebben sectorspecifieke expertise in huis en een vlotte toegang tot de doelgroep van dit onderzoek. Wij, onderzoekers, dragen bij met onze kennis en ervaring in competentieprognoses en praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek naar soft skills.’
Hoe zijn jullie te werk gegaan?
Siham: ‘Op basis van de VLAMT-methodiek en onze ervaringen met het
project ‘Skills Navigator’ is het onderzoek opgesplitst in drie delen:
het vooronderzoek, de analyse en de besluitvorming.
We startten met een deskresearch, vacature-onderzoek en stakeholderbevraging om de focus voor de competentieprognose en de belanghebbenden in kaart te brengen. Vervolgens gingen we in dialoog met werkgevers en middenveldorganisaties tijdens focusgroepen, bezochten we bedrijven en werden andere bedrijven via een enquête bevraagd over de invloed van transities op de functies en competenties die de komende 15 jaar belangrijk worden. Een iteratief proces van inzichten opdoen en onderzoeksacties uitvoeren, resulteerde in een diepgaande competentieprognose, een analyse van het opleidingsaanbod en een actieplan voor de sectorfonds
Elena: ‘Ook de stuurgroep had een belangrijke adviserende rol. Dit is een groep van relevante stakeholders, zoals een bedrijfsleider, arbeidsbemiddelaar, onderwijsadviseur, onderzoekscoördinator en sociale partners. Zij waren van groot belang om het stuur mee vast te houden en de koers van het onderzoek te bepalen. Innovatie ontstaat als je mensen bij elkaar brengt en samen zoekt naar oplossingen.’
Zes sleutelfactoren voor een succesvolle competentieprognose
- Vertrek vanuit een theoretisch kader voor een goede onderbouwing (bijvoorbeeld KYSS)
- Verken je sector. Welke transities hebben er een invloed?
- Betrek de belangrijkste stakeholders
- Kijk breed naar het competentieverhaal en nuanceer
- Ga iteratief te werk om patronen te kunnen opsporen
- Stel een sterk partnerschap samen met de juiste expertise.
Wat heeft het onderzoek uitgewezen?
Brecht: ‘De ideale werknemer in de betonindustrie beschikt over algemene technische vaardigheden (hard skills), maar beschikt ook over soft skills. Zo stelt het onderzoeksresultaat. Nu, de ideale werknemer bestaat niet, dus is het zaak om door opleiding en coaching de werknemers zo goed mogelijk bij te sturen.
Een ander inzicht dat uit het onderzoek komt, is dat bedrijven niet voor iedere functie dezelfde uitdagingen ervaren wat instroom betreft. De uitdaging is het grootst voor het vinden van profielen met technische kennis én soft skills, terwijl de behoefte aan dit type profiel toeneemt. Dit zijn meestal profielen die een leidinggevende rol opnemen.
Tenslotte is er ook de bevinding dat kortgeschoolde jobs centraal blijven staan in de sector, wat mogelijkheden schept voor bijvoorbeeld profielen met beperkte digitale vaardigheden.’
Wat zijn de volgende stappen?
Brecht: ‘Het Sociaal fonds informeert en sensibiliseert in de eerste plaats de sector. Daarnaast worden de inzichten gebruikt om het sectorale opleidingsaanbod voor arbeiders beter af te stemmen op de (toekomstige) opleidingsnoden en -behoeften. We zien dat verschillende bedrijven al wel aan de slag gaan met het aanleren van soft skills, maar op dat vlak kunnen wij zeker nog iets betekenen.’
Wat is de invloed van het onderzoek op de school?
Siham: ‘Een doelstelling van de hogeschool is om studenten klaar te stomen voor het werkveld. Wij werken aan vakgebonden competenties, maar ook soft skillsontwikkeling ondersteunen, dragen wij hoog in het vaandel. Soft skills als communiceren, samenwerken en analyseren maken werknemers weerbaar en wendbaar op de werkvloer en verhogen het (professionele) succes. Deze competentieprognose bevestigt het belang van soft skillsontwikkeling als een duurzaam proces. Het vindt plaats in aanloop naar, op en naast het werk.
Elena: ‘Onze naam zegt het al: als onderzoeksgroep zetten we sterk in op de ondersteuning van een leven lang leren en innoveren. Dit door instrumenten te ontwikkelen, de inzet van expertise en dienstverlening. Concreet zetten wij binnen het speerpunt ‘leren en ontwikkelen in een professionele context’ sterk in op soft skillsontwikkeling bij studenten, werkzoekenden en werknemers. Dit gaat van het meten tot ondersteunen van soft skills en bij voorkeur in nauwe samenwerking met partners uit het werkveld. Hierop blijven we inzetten. Eén ding is zeker: dit project bevestigt de relevantie van ons werk.’
Meer weten?
Siham Chaoui en Elena Van den Broeck
Onderzoekers AP Educational Research Unit (APERU)
AP Hogeschool
elena.vandenbroeck@ap.be
siham.chaoui@ap.be
Brecht Stalmans
Sectorconsulent
Sociaal fond van de betonindustrie
brecht.stalmans@fondsbeton.be
Meer van deze spraakmakers?
Smaakt dit artikel naar meer? Is je honger naar kennis niet te stillen? Wil je weten hoe andere onderzoekers en bedrijven hebben samengewerkt om innovatieve ideeën om te zetten naar impactvolle projecten?
