Biodiversity and Identification through Regional DNA GENetics

BIRDGEN richt zich op het ontrafelen van de genetische diversiteit en het verbeteren van de identificatie van vogelsoorten met behulp van mitochondriaal DNA. Howest speelt hierin een voortrekkersrol dankzij haar kennis en expertise in nanopore sequencing en bio-informatica.
Deze expertise draagt niet alleen bij aan een diepgaander begrip van biodiversiteit en ondersteunt strategieën voor natuurbehoud en -beheer (het ecologische transitiedomein), maar versterkt ook de verbinding tussen mens en natuur (het sociale transitiedomein). De focus op soorten zoals de steenuil, die vaak op brede publieke interesse en sympathie kunnen rekenen, biedt unieke kansen om het maatschappelijk draagvlak voor natuurbehoud te vergroten en mensen actief te betrekken bij hun leefomgeving, essentieel in de context van klimaatverandering.
Centrale onderzoeksvragen binnen het project focussen op de optimalisatie van methoden voor DNA-extractie uit moeilijk materiaal zoals veren, en de ontwikkeling van robuuste PCR-protocollen voor de volledige amplificatie van het mitochondriaal genoom. Deze methodologische innovaties zijn fundamenteel voor het verkrijgen van betrouwbare genetische data en bouwen voort op een grondige analyse van bestaande wetenschappelijke literatuur.

De impact van BIRDGEN reikt verder dan enkel wetenschappelijke publicaties. Het project zet sterk in op (internationale) samenwerking met vooraanstaande partners zoals Natuurpunt en Vogelwarte.ch, wat kennisuitwisseling en de ontwikkeling van gestandaardiseerde protocollen bevordert. De disseminatie van resultaten naar zowel een wetenschappelijk als een breder publiek is een kerncomponent, waarbij de verbindende kracht van natuur en de fascinatie voor de bestudeerde soorten optimaal wordt benut. Door gerichte communicatie en het aanbieden van gespecialiseerde genetische analyses als dienstverlening, maximaliseert BIRDGEN de maatschappelijke relevantie en toepasbaarheid van de opgebouwde kennis. Hiermee positioneert Howest zich als een kenniscentrum voor toegepast genetisch onderzoek, ten dienste van zowel ecologisch herstel als maatschappelijke betrokkenheid bij natuurbehoud en biodiversiteitsmonitoring.
Een belangrijk onderdeel van BIRDGEN is de casus van de steenuil. Door sequencing van mtDNA wordt de genetische afstand tussen verschillende (onder)soorten en populaties onderzocht. Dit onderzoek is cruciaal om taxonomische discussies wetenschappelijk te onderbouwen en effectieve conservatiemaatregelen te ontwikkelen.Op basis van lichaamsbouw, geluid, etc. wordt getwijfeld of bepaalde soorten steenuil in verre landen en streken al dan niet tot dezelfde ondersoort behoren.Hiervoor moet mitochondriaal DNA (mtDNA) gesequenced worden om de genetische afstand te bepalen. Materiaal wordt bekomen via contacten met musea, Natuurpunt en vogelopvangcentra.