Ons geld is op!
Het hoger onderwijs wordt structureel ondergefinancierd.
De 13 Vlaamse hogescholen onderschrijven de analyse van de vakorganisaties dat het hoger onderwijs structureel ondergefinancierd wordt. Uitgaande van bedrijfseconomische logica’s (gerekend van 2008 tot 2022) raamt de werkgroep financieringsbeleid van de Vlaamse Hogescholenraad een onderfinanciering van 176 miljoen euro voor de hogescholen. Dit leidt tot een oplopende werkdruk bij het personeel. En op termijn zal bij ongewijzigd beleid ook de kwaliteit van het onderwijs steeds meer onder druk komen te staan.
Het klinkt dus mooi, 'het onderwijs moet de lat hoog blijven leggen'. En de Vlaamse hogescholen willen dit blijven doen. Maar dan moeten wel daarvoor de nodige financiële omstandigheden gecreëerd worden."
Enkele kernpunten op een rij
Sinds 2008 steeg het aantal studenten aan de Vlaamse hogescholen meer dan de maximale toename van de middelen met 2%, de zogenaamde ‘klik’. De financiering van de hogescholen heeft op dit moment 4,5 ‘kliks’ achterstand op de werkelijke situatie (berekend op de professionele bacheloropleidingen en de opleidingen in de kunsten). Hierdoor hinkt de financiering van de hogescholen met meer dan 63 miljoen euro achterop, of omgerekend bijna 750 VTE’s!
Sinds 2019 worden de graduaatsopleidingen door de hogescholen aangeboden, voorheen door de centra voor volwassenenonderwijs. Dit is een goede zaak voor de verdere democratisering van het hoger onderwijs. Bij het overgaan van deze opleidingen naar de hogescholen werden evenwel geen werkingsmiddelen voorzien, de graduaatsstudent moest bij wijze van spreken ‘op straat’ opgeleid worden, wat een negatieve financiële impact heeft van ongeveer 18,5 miljoen euro. Er ontstaat een stijgende onderfinanciering van de graduaatsopleidingen ten opzichte van de andere hogeschoolopleidingen.
De toename van het aantal studenten in de graduaatsopleidingen, in dit nieuwe academiejaar 2023-24 met zelfs 11%, en sinds 2019 gestegen met 10.000 studenten (= de grootte van een gemiddelde hogeschool), kan dus enkel gefinancierd worden door 'solidariteit' van de andere opleidingen. Een situatie die niet kan volgehouden worden. Deze toename kan niet bekostigd worden zonder afbouw van het opleidingsportfolio.
De graduaten die bedoeld zijn als een brede toegangspoort naar het hoger onderwijs voor nieuwe, meestal kwetsbare groepen, komt hiermee in gevaar. De paradox is echter dat er een steeds grotere vraag op de arbeidsmarkt is naar gediplomeerden van deze opleidingen. Of is het de bedoeling van de regering om talenten geen opleidingsperspectief meer te bieden op hun eigen toekomst, en op die van Vlaanderen?
En tot slot, het niet-indexeren van de werkings- en investeringsmiddelen geeft een tekort van bijna 79 miljoen euro aan de hogescholen.
Conclusie
Er moet bij de jaarlijkse stijging van studenten aan de Vlaamse hogescholen structureel bespaard worden om als organisatie financieel gezond te kunnen blijven. Door deze toenemende besparingen op personeel, wordt de werkdruk onhoudbaar hoog. Ook de toename van allerhande rapportages genereert bijkomende werkdruk die niets bijbrengt aan de kwaliteit van het onderwijs zelf.
Het klinkt dus mooi, 'het onderwijs moet de lat hoog blijven leggen'. En de Vlaamse hogescholen willen dit blijven doen. Maar dan moeten wel daarvoor de nodige financiële omstandigheden gecreëerd worden. Misschien moet de Vlaamse regering voor zichzelf de lat wat hoger leggen, want het geld is op!
Gerelateerde artikels
Politieke debatfiches & investeringen in praktijkonderzoek aan hogescholen voor productiviteitsgroei
Met de verkiezingen voor de deur, zijn de meeste debatfiches en programma’s op de partijhoofdkwartieren al opgemaakt. Maar misschien is er nog ruimte voor een topic: investeer €20 miljoen extra in onderzoek van Vlaamse hogescholen om de productiviteitgroei in de samenleving mee op gang te brengen.
De return on investment van hoger onderwijs: meer dan enkel economische winst
Talentontwikkeling aan de hogescholen is de facto investeren in de toekomst van Vlaanderen en Brussel. Steeds meer Belgen halen een diploma hoger onderwijs, zo blijkt uit de Census 2021. Dat is erg goed nieuws, want de ‘return on investment’ van hoger onderwijs is veel meer dan puur economisch.
Is (hoger) onderwijs nog wel onderwerp van de verkiezingen?
De verkiezingsthema’s worden ons de laatste weken in de media en via polls om de oren geslagen. En toch blijft het rond één thema jammergenoeg opvallend stil: het (hoger) onderwijs. Dit moet anders, want elke student op de juiste plaats, geeft Vlaanderen morgen voorsprong.