Immersieve technologie in gezondheidszorg training

Situering

Het personeelstekort is een uitdaging waar onze gezondheidszorg reeds geruime tijd mee kampt, maar die uitvergroot werd door de COVID-19 gezondheidscrisis (UNRIC, 2021). Een recent onderzoek door de HRdienstengroep Liantis (2022) bij directies van 73 zorginstellingen toonde aan dat maar liefst acht op de tien zorgorganisaties op dit moment een kritiek personeelstekort ervaren, in het bijzonder op vlak van verpleegkundigen. Oorzaken zijn onder andere een toenemende en meer complexe zorgvraag bij de patiënt, een verouderende beroepsbevolking, een toenemend aantal zorgverleners die door werkdruk en gebrek aan autonomie de sector verlaat en een afnemend aantal jongeren dat de arbeidsmarkt instroomt (Adriaansen, 2018).

Aanvullend evolueert de gezondheidszorg voortdurend en neemt medische kennis exponentieel toe (Densen, 2011; Corish, 2018; Chuang, 2021). Een deel van de oplossing om de uitstroom van verpleegkundigen te verminderen bestaat uit bijscholing. Verpleegkundigen zichzelf laten bijscholen, laat hen niet alleen toe om essentiële kennis en vaardigheden aan te scherpen, maar blijkt ook sterk motiverend te werken (Europese Commissie, 2022).

Immersive Technology in Healthcare Training focust daarom op het aanbieden van een vormingsaanbod voor verpleegkundigen met behulp van immersieve technologie (ImT). ImT, zoals virtual, augmented en mixed reality, biedt opportuniteiten in het kader van opleiding binnen de zorg. Zo laat het toe om specifieke vaardigheden te oefenen in een veilige leeromgeving. Dit leidt niet alleen tot een betere kennisoverdracht (Woon et al., 2021), maar ook tot een hogere tevredenheid, zelfeffectiviteit en betrokkenheid wanneer ImT in het kader van bijscholing binnen de zorg wordt ingezet (Ryan et al., 2022).

Hoewel ook verpleegkundigen baat kunnen hebben bij bijscholing met ImT, wordt deze technologie vooral ingezet en onderzocht bij artsen (95%), in vergelijking met verpleegkundigen (slechts 3%) (Tang et al., 2021). Niettemin blijkt uit gesprekken met de begeleidingsgroep een grote vraag naar ImT-training wat betreft verpleegtechnische handelingen en communicatievaardigheden voor verpleegkundigen. Waarom benutten verpleegkundigen dit potentieel van ImT dan (nog) niet in Vlaanderen? Er is uitgebreide technische kennis aanwezig rond het ontwikkelen van ImT-trainingsmodules, maar ImT-ontwikkelaars hebben weinig voeling met de vereisten voor de vorming van verpleegkundigen. Er zijn dan wel vormingsorganisaties die zich toespitsen op bijscholing binnen de zorg, maar hen ontbreekt het dan weer aan kennis over ImT. Bijgevolg hebben zorg- en welzijnsinstellingen met een duidelijke interesse in bijscholing voor hun verpleegkundigen via ImT nog geen afgestemd aanbod beschikbaar. Synergie creëren tussen deze drie actoren is dan ook essentieel.

Algemeen doel

Met dit project wil Thomas More zorg- en welzijnsinstellingen, ImT-ontwikkelaars en vormingsorganisaties binnen de zorg ondersteunen in drie belangrijke uitdagingen: 1) het bundelen, vertalen en verspreiden van kennis over ImT voor training van verpleegkundigen rond verpleegtechnische handelingen en communicatieve vaardigheden, 2) het versterken van de synergie tussen deze partijen en hun toepassingen om toekomstige ontwikkelingen beter op elkaar te kunnen afstemmen en 3) het introduceren van een onderbouwd plan van aanpak op maat van elke doelgroep.

Concrete doelen

Technologievertaling. Kennis over ImT-trainingen wordt vertaald naar een verpleegkundige context om 1) ontwikkeling en implementatie te faciliteren (bv. handleidingen gebaseerd op evidence-based methoden voor optimale leereffecten en tevredenheid), en om 2) de effecten van ImT-trainingen op competentieontwikkeling van verpleegkundigen te evalueren.

Vertaling naar de praktijk. In samenspraak met de begeleidingsgroep worden 2 use cases uitgewerkt waarbij de focus enerzijds ligt op het trainen van verpleegtechnische handelingen (bv. wondzorg) en anderzijds op communicatievaardigheden (bv. agressietraining). Binnen elke use case zullen verschillende organisaties van de begeleidingsgroep betrokken worden en worden telkens minstens 3 pilots opgezet. Bij de uitwerking wordt voldoende ruimte voorzien voor gebruikersonderzoek en effectiviteitsmetingen. Dat garandeert dat de cases voldoen aan actuele noden in het werkveld.

Kennisverspreiding naar doelgroepen, onderwijs en de brede bevolking via deelname aan, en organiseren van workshops, symposia en posterpresentaties, maar ook door het verspreiden van infosheets, vakpublicaties etc. De betrokkenheid van docenten en studenten verzekert de doorstroming naar het onderwijs. Daarnaast zetten we actief in op het betrekken van koepelorganisaties en beroepsverenigingen (bv. VOKA Health Community en Domus Medica) om een brede verspreiding bij de doelgroep te realiseren.

De voortgang van het project wordt gedeeld via de pagina https://thomasmore.be/nl/immersive-technology-healthcare-training-itht. Daarnaast organiseren we minstens 10 workshops en bijscholingen voor organisaties uit de doelgroep. Onderzoekers geven 25 lezingen om kennis te verspreiden, voorzien 3 publicaties in vaktijdschriften en 20 bijdragen via (online) media (nieuwsbrieven, blogposts, artikels). De actieve betrokkenheid van studenten (via projectwerk en bachelorproeven) van de professionele bacheloropleidingen Verpleegkunde, Verpleegkunde HBO5, Vroedkunde, Toegepaste Psychologie, Logopedie en Audiologie zorgen voor terugvloeiing van de resultaten naar het onderwijs.

De economische impact is duidelijk voor alle betrokken actoren. Zowel ImT-ontwikkelaars als vormingsorganisaties krijgen kansen om verder te bouwen op (inzichten uit) de use cases. Dit leidt tot omzetverhoging, jobcreatie en versterking van het (internationaal) concurrentievermogen in een relatief nieuwe markt. Een simulatie voor een beperkt deel van de markt voor ImT-ontwikkelaars wijst op een mogelijke omzet van 540k die kan oplopen tot 2.22M na 5 jaar. Vervolgens kan men toepassingen ontwikkelen die verder bouwen op de opgedane kennis en – indien nodig of wenselijk – de virtuele omgevingen nog meer afstemmen op specifieke settings of methodieken binnen de zorg. Voor de gezondheidszorg (macro) en zorg- en welzijnsinstellingen (micro) kunnen ImT-trainingen een significante kostenreductie bewerkstelligen. Niet alleen omdat het welbevinden van verpleegkundigen (en indirect zorgvragers) verhoogt, maar ook omdat verpleegkundigen efficiënter en effectiever kunnen werken (bv. door het reduceren van de duur van behandelingen en een verlaging van de ligduur).

Ook de maatschappelijke impact van het project is divers. ImT-training voor verpleegkundigen kan de kwaliteit en de effectiviteit van de zorg verhogen door 1) een weerbaarder personeelsbestand te creëren (Nijland, 2021), 2) zorg te verlenen volgens de laatste evidence-based inzichten, waardoor patiëntveiligheid verbetert, patiënten eerder naar huis kunnen en langer leven (Chen, 2020; Bayram, 2020), en 3) bij verpleegkundigen naar een vlottere interactie met patiënten toe te werken.