REVAL - Revalidatieverpleegkundige en ergotherapeut: een tandem in de multidisciplinaire revalidatie

PROBLEEMSCHETS

Chronische aandoeningen zijn een belangrijke oorzaak van participatieproblemen en een verminderde kwaliteit van leven. Revalidatie heeft een belangrijke rol in de behandeling van personen met chronische aandoeningen met als doel het verbeteren van de kwaliteit van leven. Een kwaliteitsvol revalidatieprogramma vraagt de inzet van een interdisciplinair team dat intensief en flexibel samenwerkt.

Een tekort aan geschikt personeel is één van de uitdagingen van de gezondheidszorg. Verpleegkunde is gekend als knelpuntberoep met een grotere uitstroom dan instroom van verpleegkundigen in het beroep. Dit stelt zich ook in de revalidatiesector waar er een significant tekort aan gespecialiseerde revalidatieverpleegkundigen is, met het sluiten van revalidatieafdelingen tot gevolg. Om hier een antwoord op te bieden, worden vacatures opengesteld voor een revalidatiecoach. Deze functie vereist een diploma als ergotherapeut en heeft als taak het begeleiden van de revalidant in zijn dagelijks handelen op de revalidatieafdeling. De revalidatiecoach vormt een tandem met het verpleegkundige team.

Onderzoek toont aan dat een (on)duidelijke rolinvulling en verwachtingen, goede overdracht van kennis en vaardigheden en organisatorische aspecten determinanten zijn van een goede samenwerking tussen gezondheidszorgberoepen. In het werkveld blijft echter de functie-invulling van de ergotherapeut als revalidatiecoach en het wettelijk kader waarbinnen de revalidatiecoach werkt nog onduidelijk. Dit werd recent door de voorzitter van Ergotherapie Vlaanderen geduid in een opiniestuk.

Daarnaast wordt in onderzoek aangetoond dat de aanbevolen therapietijd vaak niet gerealiseerd wordt tijdens de revalidatie. Door geïntegreerde zorg, waarin verpleegkundige en ergotherapeut samenwerken rond de zorg van de revalidant, wordt het revalidatieproces op de afdeling gefaciliteerd. De gebruikelijke therapie zoals kinesitherapie, ergotherapie, logopedie e.a. blijft hierbij behouden. Er is meer en betere zorg op de afdeling met als doel meer zelfstandigheid en een betere participatie bereiken bij de revalidant, én de aangeboden revalidatietijd neemt toe.

Dit project heeft als doel om de revalidatiesector ondersteuning te bieden zodat meerdere disciplines in de zorg ingezet kunnen worden, telkens vanuit de kracht van de eigen professionele identiteit. Een grondige analyse om de samenwerking tussen revalidatieverpleegkundige en revalidatiecoach te realiseren is hiervoor noodzakelijk. Dit praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek richt zich enerzijds op het in kaart brengen van sterktes, zwaktes, noden en valkuilen bij de samenwerking tussen de verpleegkundige en ergotherapeut als revalidatiecoach en anderzijds op het verhelderen van het wettelijk kader waarbinnen de revalidatiecoach werkt.

ONDERZOEKSVRAGEN

In dit praktijkgericht onderzoek worden volgende onderzoeksvragen beantwoord:
1.1 Welke sterktes, zwaktes, noden en valkuilen ervaren verpleegkundigen en ergotherapeuten (wat zijn de determinanten) om tot een goede samenwerking te komen op een revalidatieafdeling?
1.2 Wat zijn de verwachtingen t.o.v. de functie-invulling (taken & rollen) van de revalidatiecoach?
2. Binnen welk wettelijke kader (bepaald door KB zorgkundige (12/1/2006 & 27/2/2019), KB ergotherapie (2/7/2009 & 8/7/1996), en gecoördineerde wet mbt gezondheidszorgberoepen 10/5/2015) kan de ergotherapeut als revalidatiecoach op een revalidatieafdeling handelingen stellen?

METHODOLOGIE

I.f.v. OV 1.1 en OV 1.2 wordt een kwalitatief onderzoek uitgevoerd, waarbij semigestructureerde interviews worden afgenomen tot data-saturatie bereikt wordt. Potentiële respondenten worden gerekruteerd via purpose-sampling, dit zijn zorgprofessionals (ergotherapeuten & verpleegkundigen) werkzaam op een revalidatieafdeling (universitair of algemeen ziekenhuis; revalidatiecentrum). Er wordt gestreefd naar variatie in de steekproef m.b.t. ervaring (ervaring versus geen ervaring) in het werken als (of met) revalidatiecoach en m.b.t. de functie in het revalidatiecentrum (medewerker; middenkader; kader). Een steekproef van 20 personen wordt beoogd, tot data-saturatie bereikt wordt.
Tijdens de semigestructureerd wordt er gepeild naar de ervaringen met betrekking tot de revalidatiecoach waarbij een interviewleidraad (opgesteld o.b.v. literatuur) het gesprek structureert. Data-analyse verloopt anoniem waarbij de methode thematische analyse (Braun & Clarke, 2020) wordt gevolgd.

I.f.v. OV 2 wordt een documentenanalyse (kwalitatief onderzoek) uitgevoerd. Daarbij wordt de READ-benadering (Dalglish S, et al, 2020) gebruikt. Het betreft een systematische procedure om documenten te verzamelen en te analyseren in de context van beleidsvragen in de gezondheidszorg.

BEOOGDE OUTPUT

Adviesrapport gericht op (1) de beroepsvereniging Ergotherapie (Ergotherapie Vlaanderen); (2) beroepsvereniging verpleegkunde; en (3) de revalidatiesector met concrete aanbevelingen rond het faciliteren van de implementatie van een revalidatiecoach.

Dit adviesrapport bevat aanbevelingen rond het wettelijk kader waarin de revalidatiecoach kan werken; het functieprofiel (profiel, taken en rollen) van een revalidatiecoach en praktische richtlijnen om de samenwerking met een revalidatiecoach te faciliteren.

Disseminatie via publicatie in peer-reviewed (inter)nationale tijdschriften en nationale studiedagen (bv. Ergotherapie in/is context - Leuven) en internationale congressen (bv. 1st OT-Europe Congres - Kraków, oktober 2024).