Wanneer teksten en kunstwerken tot ons beginnen te spreken. Op zoek naar posthumanistische hermeneutiek en pedagogische praktijk.
Probleemstelling
De huidige lespraktijken rond het lezen van teksten en het beschouwen van kunstwerken worden vaak gekenmerkt door enerzijds een persoonlijk relativisme (elke interpretatie is waardevol) en anderzijds een externe, d.w.z. louter formele (stijlkenmerken e.d.) of historische benadering. Dit leidt ertoe dat teksten en kunstwerken enerzijds ‘op een afstand’ historisch en/of stilistisch worden bestudeerd en anderzijds als een ‘middel’ tot zelfrealisatie worden gebruikt (cf. ik beslis zelf of ik de tekst of het kunstwerk mooi en waardevol vind en welke rol ik het laat spelen in mijn leven).
Doelstelling(en)
In dit project willen we op zoek gaan naar een ‘post-hermeneutische’ praktijk die (opnieuw) een rol toebedeelt aan de tekst of het kunstwerk in onze omgang ermee. Een praktijk die als het ware een ‘ontmoeting’ mogelijk maakt tussen de lezer/kijker/luisteraar en de tekst/het kunstwerk als twee volwaardige actoren. Hierbij kent de lezer of kijker/luisteraar niet langer eenzijdig een bepaalde interpretatie en waarde toe aan de tekst/het kunstwerk, maar laat hij/zij zich ‘gezeggen’ door wat de tekst/het kunstwerk tot uitdrukking brengt. In een eerste onderzoeksfase werken wij een theoretisch kader (a) uit voor deze praktijk. Hierbij situeren wij ons project zowel t.a.v. de hermeneutische traditie als de actuele visies op kunst- en religieonderwijs en werken wij aan de hand van nieuwe ontwikkelingen binnen het posthumanisme, de hermeneutiek en wijsgerige pedagogiek een eigen theoretisch kader uit. Het werk van Bruno Latour zal hier een belangrijke plaats innemen. Dit theoretische kader zal als raamwerk dienen voor enkele concrete pedagogische vormen (b) die we voor de vakken godsdienst en kunstbeschouwing zullen uitwerken in een tweede fase. In een derde fase zullen wij deze lessen toetsen aan de praktijk a.d.h.v. concrete lescasussen (c) om vandaaruit de nodige bijstellingen te doen en tot een beschrijving te komen van de pedagogische vormen die we hebben gehanteerd. In een laatste fase zullen we een ‘methode’ voor het werkveld samenstellen (d) waarin we pedagogische vormen ontwikkeld hebben en a.d.h.v. concrete ‘praktijken (oefeningen)’ zullen beschrijven.
Doelgroep
Op die manier willen we (toekomstige) leraren en studenten binnen de lerarenopleiding (BaLO en BASO) die met levensbeschouwelijk en kunstonderwijs bezig zijn inspireren en hen ondersteunen om op een andersoortige, i.e. posthumanistische manier met teksten en kunstwerken aan de slag te gaan. We focussen hier op de laatste graad van het basisonderwijs en het secundaire onderwijs (10- tot 18-jarigen).
De huidige lespraktijken rond het lezen van teksten en het beschouwen van kunstwerken worden vaak gekenmerkt door enerzijds een persoonlijk relativisme (elke interpretatie is waardevol) en anderzijds een externe, d.w.z. louter formele (stijlkenmerken e.d.) of historische benadering. Dit leidt ertoe dat teksten en kunstwerken enerzijds ‘op een afstand’ historisch en/of stilistisch worden bestudeerd en anderzijds als een ‘middel’ tot zelfrealisatie worden gebruikt (cf. ik beslis zelf of ik de tekst of het kunstwerk mooi en waardevol vind en welke rol ik het laat spelen in mijn leven).
Doelstelling(en)
In dit project willen we op zoek gaan naar een ‘post-hermeneutische’ praktijk die (opnieuw) een rol toebedeelt aan de tekst of het kunstwerk in onze omgang ermee. Een praktijk die als het ware een ‘ontmoeting’ mogelijk maakt tussen de lezer/kijker/luisteraar en de tekst/het kunstwerk als twee volwaardige actoren. Hierbij kent de lezer of kijker/luisteraar niet langer eenzijdig een bepaalde interpretatie en waarde toe aan de tekst/het kunstwerk, maar laat hij/zij zich ‘gezeggen’ door wat de tekst/het kunstwerk tot uitdrukking brengt. In een eerste onderzoeksfase werken wij een theoretisch kader (a) uit voor deze praktijk. Hierbij situeren wij ons project zowel t.a.v. de hermeneutische traditie als de actuele visies op kunst- en religieonderwijs en werken wij aan de hand van nieuwe ontwikkelingen binnen het posthumanisme, de hermeneutiek en wijsgerige pedagogiek een eigen theoretisch kader uit. Het werk van Bruno Latour zal hier een belangrijke plaats innemen. Dit theoretische kader zal als raamwerk dienen voor enkele concrete pedagogische vormen (b) die we voor de vakken godsdienst en kunstbeschouwing zullen uitwerken in een tweede fase. In een derde fase zullen wij deze lessen toetsen aan de praktijk a.d.h.v. concrete lescasussen (c) om vandaaruit de nodige bijstellingen te doen en tot een beschrijving te komen van de pedagogische vormen die we hebben gehanteerd. In een laatste fase zullen we een ‘methode’ voor het werkveld samenstellen (d) waarin we pedagogische vormen ontwikkeld hebben en a.d.h.v. concrete ‘praktijken (oefeningen)’ zullen beschrijven.
Doelgroep
Op die manier willen we (toekomstige) leraren en studenten binnen de lerarenopleiding (BaLO en BASO) die met levensbeschouwelijk en kunstonderwijs bezig zijn inspireren en hen ondersteunen om op een andersoortige, i.e. posthumanistische manier met teksten en kunstwerken aan de slag te gaan. We focussen hier op de laatste graad van het basisonderwijs en het secundaire onderwijs (10- tot 18-jarigen).
Hogeschool UCLL
01/09/2024 - 31/08/2026
