Geef jongeren zelf de regie over hun hulpverleningstraject
Jaarlijks zijn er in Vlaanderen 350.000 kinderen met ouders met een psychische kwetsbaarheid of verslaving. En dat kan invloed hebben op hun functioneren en leren. Mede daarom ontwikkelde HOGENT de LifeCity App, die helpt om met kinderen in gesprek te gaan zodat ze de regie over hun hulpverleningstraject in eigen handen kunnen nemen. Het Agentschap Opgroeien had hier wel oren naar en wil zo snel mogelijk minstens 23.000 jongeren op de app. Veel werk voor projectcoördinator Joke De Wilde die al twintig jaar onderzoek doet om de meest kwetsbaren een stem te geven.
De LifeCity App is een aantrekkelijke en visuele koesterplek om alles wat onze kinderen meemaken, in op te slaan en daar verder op te bouwen.”
“Het ecosysteem dat kinderen ondersteunt, kraakt in zijn voegen”, vertelt Joke De Wilde, projectcoördinator LifeCity & LifeTree aan het onderzoekscentrum 360° Zorg en Welzijn van HOGENT. “De uitdagingen in het werkveld zijn groot: een hoge caseload aan problemen, lange wachtlijsten voor geschikte hulp, budgettaire beperkingen en personeelstekorten, -uitval en -verloop. Kinderen die een traject starten in de hulpverlening, leggen vaak een wisselend parcours af met alle gevolgen van dien: ze moeten vaak hun verhaal opnieuw vertellen, en krijgen weinig kansen om een vertrouwensband op te bouwen met hun begeleider.
Co-creatief onderzoeksproces
En dat was meteen de aanleiding voor een aantal orthopedagogen en IT-collega’s aan de HOGENT om de LifeCity App te ontwikkelen: “In oktober 2017 zijn we gestart met het PWO-project ‘Faciliterende IT in de hulpverlening’, en in september 2021 konden we de eerste versie van onze LifeCity App voor tablet lanceren,” licht Joke toe. “Dat was het resultaat van een participatief, co-creatief onderzoeksproces met kinderen, jongeren en hun begeleiders. De app was net klaar in coronatijd en werd door de verhoogde aandacht voor mentaal welzijn snel opgepikt door het Agentschap Opgroeien. De tabletapp bleek te beperkt om breed uit te rollen en daarom hebben we begin 2024 een nieuwe versie van LifeCity gelanceerd die nu ook werkt op iPad en computer. Het Agentschap Opgroeien vroeg ons om deze app in heel Vlaanderen uit te rollen.”
Voor en door jongeren
De doelgroep van de LifeCity App zijn alle kinderen tussen 6 en 12 jaar die wat extra ondersteuning kunnen gebruiken. “Dat zijn ook KOPP- of KOAP-kinderen,” duidt Joke: “Kinderen van ouders met psychische problemen of van ouders met een afhankelijkheidsprobleem, een verslaving dus. Maar de app richt zich op alle kinderen die nood hebben aan een luisterend oor door een ingrijpende levensgebeurtenis.”
De app is voor én door kinderen tot stand gekomen: “We zijn gestart met een participatief onderzoek waarbij we kinderen, jongeren, hun begeleiders en ex-cliënten jeugdzorg bevraagd hebben over thema’s die helpen op te groeien tot veerkrachtige personen”, aldus Joke. “Die thema’s hebben we dan uitgewerkt. In onze LifeCity – een fictieve stad in de app – leren kinderen in het park spreken over emoties, brengen ze in de schatkist en de cinema hun talenten en betekenisvolle momenten in kaart, werken ze in de wolkenkrabbers aan dromen en doelen, en in de bib worden alle gesprekken bijgehouden. De app helpt hen ook bij het vullen van een rugzakje met wat helpend is voor hen. Daarin hebben supporters en steunfiguren ook een plaatsje gekregen.”
LifeCity & LifeTree
LifeCity wordt al drie jaar tegen betaling aangeboden – wat voor vele hulpverleningscentra een grote drempel is – , maar sinds de uitrol in Vlaanderen dit jaar, krijgt elk kind waarbij een consulent betrokken is, een gratis account van het Agentschap Opgroeien. “Ook alle mediacoaches in Vlaanderen worden gratis opgeleid in de app”, weet Joke. “Want de uitdagingen rond digitale vaardigheden zijn groot. De overheid wil graag dat elke hulpverleningsorganisatie een eigen mediacoach krijgt. Ik heb de eerste afgestudeerde groepen mediacoaches al mogen opleiden in de LifeCity App.”
En ondertussen is er ook de LifeTree App, de opvolging voor jongeren van 12 jaar en ouder: “In deze app - die veel soberder is van design en niet vertrekt vanuit een stad, maar vanuit een levensboom - worden dezelfde thema’s aangeraakt”, vertelt Joke. “Het gaat evengoed over emotiebewustzijn en -regulatie, over krachten en talenten, doelen en dromen, en belangrijke levensgebeurtenissen. Maar in de LifeTree App kunnen jongeren nog meer bepalen waarover het gesprek zal gaan. Er zit ook een chatmogelijkheid in en ze hebben een gedeelde agenda met hun begeleider, zodat ze zelf een afspraak kunnen inplannen.”
Ook in de hulpverlening is het belangrijk dat we digitale hulpmiddelen omarmen en een kans geven.”
Lerend netwerk
Joke en haar team startten ondertussen ook een lerend netwerk op in samenwerking met SAM vzw: “De bedoeling is om met mensen over organisatiegrenzen heen op zoek te gaan naar de uitdagingen. We zien het begeleiden van kinderen immers als een gedeelde verantwoordelijkheid en een samenwerking tussen zorg, welzijn en onderwijs. Ik kan wel overal over de LifeCity App gaan spreken, maar als spreker heb ik maar een beperkte invloed. Ik voelde dat er meer nodig was. We hebben momenteel veel te weinig mensen om onze kinderen goed te begeleiden. Daarom is een investering in onze tool écht een goed idee: door gebruik te maken van de LifeCity App kan een begeleider tijd uitsparen die hij met het kind kan doorbrengen. Verslagen zitten al in de tool, evenals het verleden van de jongere in kwestie. Bovendien kan je de info uit onze tool linken met andere registratiesystemen, zodat die informatie niet verloren gaat. Ook in de hulpverlening is het belangrijk dat we dit soort digitale hulpmiddelen omarmen en een kans geven.”
Joke organiseert vanaf mei 2025 ook inspiratienamiddagen per provincie met hulp van de Voka Health Community: “Het is fantastisch dat Voka ons sponsort en helpt om de bekendheid rond de app nog te vergroten! Ze organiseren de inspiratiedagen in jeugdzorgorganisaties en zorgen voor de catering. Zo kunnen we een community opbouwen rond onze digitale tools en elkaar blijven inspireren. Iedereen die op het parcours van het kind terechtkomt, kan immers vanuit zijn eigen expertise met dat kind aan de slag.”
Aantrekkelijke koesterplek
Floor Decuyper, teamverantwoordelijke van het dagcentrum van Binnenstad vzw uit Brugge, hielp HOGENT met de ontwikkeling van de app en zet LifeCity nu actief in voor de begeleiding van lagereschoolkinderen binnen jeugdhulp. “We merken dat de app een enorm effect heeft. Het helpt onze kinderen om even stil te staan bij en taal te geven aan hun traject. Sommigen vinden het moeilijk om hun begeleider in de ogen te kijken en over dingen te spreken, dan is de LifeCity App een goede buffer, een houvast tijdens een soms moeilijk face-to-face-gesprek. De kinderen vragen ook vaak expliciet om met de LifeCity App te werken. Je kan er een dagboek in bijhouden, foto’s en filmpjes uploaden, kleuren, tekenen, … Het is een aantrekkelijke en visuele tool die kan uitgroeien tot een koesterplek om alles wat onze kinderen meemaken in op te slaan en hierop verder te bouwen.
We zien ook dat de app onze begeleiders helpt om het proces met het kind beter vast te houden. We gebruiken LifeCity nu eveneens tijdens onze evaluatiebesprekingen met het hele gezin en de consulent. We klikken de app open en projecteren die op de muur en dan kunnen de kinderen zelf trots voorstellen wat ze allemaal gedaan en meegemaakt hebben. Zelfs over moeilijke dingen wordt het zo makkelijker praten.”
Meer weten?
Kennis delen
Onderzoekers die ook les geven, praten met hun studenten meteen over hun ervaringen. Dat is een grote meerwaarde. Uit onderzoek halen de verschillende partijen voordeel: de bedrijven die op de eerste lijn staan tijdens het onderzoek, de hele sector, de studenten die de informatie uit eerste hand krijgen en de studenten die in latere jaren volgen en de cases in hun curriculum krijgen.
Nog spraakmakers?
Smaakt dit interview naar meer? Is je honger naar kennis niet te stillen? Wil je weten hoe andere onderzoekers en bedrijven hebben samengewerkt om innovatieve ideeën om te zetten naar impactvolle projecten?
IMPACT Welzijn & Zorg
Met deze uitgave willen de Vlaamse hogescholen graag een aantal projecten in de kijker zetten. Zo kom je het wat en hoe te weten, en ontdek je de impact van ons innoverend hoger onderwijs. Het is de bedoeling jou als lezer, te inspireren en te laten nadenken over hoe een hogeschool jouw organisatie of onderneming kan helpen om de volgende stap te nemen in jouw innovatieproces.
