Slechte luchtkwaliteit op schepen leidt tot gezondheidsproblemen
De kwaliteit van de binnenlucht op schepen is een belangrijke zorg, omdat bemanningsleden en passagiers langdurig worden blootgesteld aan de lucht die ze inademen. Slechte luchtkwaliteit kan leiden tot gezondheidsproblemen, verminderde prestaties en algemeen ongemak. Het ELGAS-project van de Antwerp Maritime Academy had tot doel die problemen aan te pakken met innovatieve oplossingen.
De Antwerp Maritime Academy rondde recent het TETRA-onderzoeksproject ELGAS af - Enhancing the Living and Working Environment on Ships -, met als doel de binnenluchtkwaliteit op schepen te verbeteren. Een slechte luchtkwaliteit heeft immers direct effect op de gezondheid van bemanning en passagiers. Onderzoeker Duurzaam Transport Olivier Schalm zette er zijn schouders onder en werkte daarvoor samen met de Karel de Grote Hogeschool en VITO, de Vlaamse onderzoeksorganisatie op het gebied van cleantech en duurzame ontwikkeling. “Ik kom zelf uit de erfgoedsector, waar luchtkwaliteit essentieel is omdat kunstwerken immers versneld degraderen door pollutie. Het was evenwel iets moeilijker om de scheepvaartsector van het belang van goede luchtkwaliteit te overtuigen, omdat de economische relevantie minder zichtbaar is.”
Meetdozen & sensor shields
KdG maakte de meetdozen voor het project om met sensors de luchtkwaliteit aan boord te kunnen meten, VITO maakte de sensor shields en voerde de kalibratie uit en deed referentiemetingen, en de Antwerp Maritime Academy coördineerde het project, voerde meetcampagnes uit en bedacht algoritmes om het risico op slechte luchtkwaliteit te kunnen berekenen. Want hoe toxisch is immers een cocktail van vijf verschillende polluenten? We moesten bovendien twee wetgevingen met andere normen met elkaar combineren”, licht Olivier toe. “Een minder strenge arbeidswetgeving en een véél strengere wetgeving over luchtkwaliteit in het publieke domein. De overgang van ‘goed’ naar ‘slecht’ is in de wetgeving scherp gedefinieerd, maar omdat wetgevingen in verschillende landen de scherpe grens telkens anders leggen, wordt de overgang flou. We hebben een methode gevonden om al die verschillende meningen tot één algoritme samen te brengen.”
Luchtkwaliteit is heel impactvol voor respiratoire aandoeningen, daarom waren we blij met dit project van Antwerp Maritime Academy.”
Brusselse stadslucht
Wat bleek: de binnenluchtkwaliteit op schepen was vergelijkbaar met pakweg de buitenlucht in Brussel-stad, niet dramatisch, maar ook niet echt goed te noemen. Gelukkig was de sector wel geïnteresseerd in de outcome van het onderzoek. “Momenteel doe ik onderzoek naar manieren om het energieverbruik op schepen te doen dalen, door op een andere manier met het schip om te gaan, zodanig dat we een win-win creëren”, vertelt Olivier. “Door een dalend energieverbruik komt er sowieso minder vervuilde lucht in omloop. Ik besef dat de economische factor een belangrijke motivatie is voor gedragsverandering. Zo kunnen we tegelijkertijd op energietransitie én gezondheid focussen.”
Succes
De projectresultaten van het ELGAS-project worden toegepast door negen organisaties, namelijk Engine Deck Repair (EDR), Mediport, eu.reca, Kenniscentrum Binnenvaart Vlaanderen (KBV), Vlaamse Waterweg, Jan De Nul, General Bunkering Services (GBS), Genano Benelux, Atmosafe, actief in de gezondheids- en scheepvaartsector, en door drie organisaties gespecialiseerd in Internet of Things (LCL, AllThingstalk, Telenet). “Zo heeft Mediport ons bijvoorbeeld geholpen bij het identificeren van gezondheidsrisico’s en het ontwikkelen van richtlijnen om de binnenluchtkwaliteit te verbeteren”, vertelt Olivier. “Om de technische aspecten van het project aan te pakken, waren Genano Benelux, Atmosafe en eu.reca betrokken. We hebben met hen samengewerkt om innovatieve filtratiesystemen en monitoringtools te ontwikkelen, afgestemd op de behoeften van schepen.”
Momenteel doe ik onderzoek naar manieren om het energieverbruik op schepen te doen dalen, zodat er automatisch minder vervuilde lucht in omloop komt.”
Respiratoire gezondheid
Jade Verrept, teamleader innovatie en ondernemen bij de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM) Antwerpen, was nauw betrokken bij het Elgas-project: “Ik was onder meer voorzitter van de gebruikerscommissie en vond het een erg tof en relevant project. De luchtkwaliteit op schepen is een onderbelicht thema, hoewel mogelijks verantwoordelijk voor tal van ziektes die scheepsbemanning oploopt. Het was dus heel fijn dat de Antwerp Maritime Academy daar werk van wilde maken en dat we op die manier eens met hen konden samenwerken.
De POM tackelt onder meer uitdagingen rond talent- en innovatievermogen, en eu.reca is ons ecosysteem over respiratoire gezondheid. Met een ecosysteem bedoelen we dat we een netwerk creëren van alle relevante stakeholders rond een bepaald thema, in dit geval farmabedrijven, techbedrijven, artsen en onderzoekers. Op die manier kunnen we innovatie immers aanzienlijk versnellen. Aangezien luchtkwaliteit heel impactvol is voor respiratoire aandoeningen, waren we blij dat de Antwerp Maritime Academy daar een project rond wilde doen. Wij op onze beurt hebben hen in contact gebracht met sponsors uit de industrie voor cofinanciering, en we hebben een rondetafelgesprek gefaciliteerd met experts van VITO en UZA over de schadelijkheid van de polluenten. Ik vond het een heel boeiende samenwerking.”
Duidelijk beeld van pollutie
Olivier Schalm is in elk geval blij met de resultaten van het ELGAS-project: “We hebben succesvol innovatieve oplossingen gecreëerd om de binnenlucht op schepen te meten: geavanceerde luchtzuiverings- en filtratiesystemen, IoT-gebaseerde monitoringtools en richtlijnen voor gezondheidszorg. En we hebben nu een duidelijk beeld van de pollutie aan boord van schepen. Daar was tot nu toe weinig over geweten. De samenwerking met VITO en KdG willen we in de toekomst graag verlengen, om dan concreet met hen rond energieverbruik op schepen te werken.”
Meer weten?
Kennis delen
Onderzoekers die ook les geven, praten met hun studenten meteen over hun ervaringen. Dat is een grote meerwaarde. Uit onderzoek halen de verschillende partijen voordeel: de bedrijven die op de eerste lijn staan tijdens het onderzoek, de hele sector, de studenten die de informatie uit eerste hand krijgen en de studenten die in latere jaren volgen en de cases in hun curriculum krijgen.
Nog spraakmakers?
Smaakt dit interview naar meer? Is je honger naar kennis niet te stillen? Wil je weten hoe andere onderzoekers en bedrijven hebben samengewerkt om innovatieve ideeën om te zetten naar impactvolle projecten?
IMPACT Welzijn & Zorg
Met deze uitgave willen de Vlaamse hogescholen graag een aantal projecten in de kijker zetten. Zo kom je het wat en hoe te weten, en ontdek je de impact van ons innoverend hoger onderwijs. Het is de bedoeling jou als lezer, te inspireren en te laten nadenken over hoe een hogeschool jouw organisatie of onderneming kan helpen om de volgende stap te nemen in jouw innovatieproces.
