Slikveilige én smaakvolle maaltijden als antwoord op ondervoeding en slikproblemen
Multistart, een samenwerking tussen Thomas More en Mitsanto, biedt een smakelijk en slikveilig broodalternatief voor mensen met diverse gezondheidsproblemen zoals dementie, slikstoornissen of kanker. Onderzoeker Lieven De Maesschalck is ervan overtuigd dat Multistart de levenskwaliteit van mensen met slikproblemen of malnutritie aanzienlijk kan verbeteren.
Tekst: Katrien Verreyken
Dat kennisinstellingen een nieuw voedingsproduct mee wilden ontwikkelen en klinisch valideren, kwam de geloofwaardigheid enorm ten goede.”
Het Multistart-project ontstond uit de noodzaak om een oplossing te vinden voor ondervoeding en slikproblemen, met name bij ouderen. Volgens Lieven De Maesschalck, innovatiemanager bij de onderzoeksgroep Mobilab en Care van Thomas More, was de start eerst en vooral gericht op personen met dementie.
“Eten en drinken zijn basisbehoeften, maar voor mensen met slikproblemen door dementie zijn standaardmaaltijden vaak ongeschikt,” vertelt hij. “Vaak wordt er gegrepen naar een ‘prakje’ — gemalen voedsel zonder veel aandacht voor smaak of voedingswaarde. Ik ben zelf een bourgondiër, eten moet lekker zijn. Als het eten niet lekker is, eet je niet graag en niet veel, en leidt dat op termijn tot ondervoeding, wat op zijn beurt ernstige gezondheidsproblemen veroorzaakt."
"Wij wilden een volwaardige, gezonde, smaakvolle en slikveilige broodmaaltijd ontwikkelen, die nu onder de naam Multistart onder licentie van spin-off Mitsanto wordt geproduceerd door Tops Foods. Multistart kent ondertussen al elf verschillende recepturen, waarvan er zes commercieel op de markt zijn. De doelgroep werd al snel uitgebreid naar mensen met slikproblemen veroorzaakt door ziektes als Parkinson, Huntington, tong- of kaaktumoren, hersentrauma, multiple sclerose en amyotrofe laterale sclerose. Ook ouderen met een verhoogd risico op malnutritie en kankerpatiënten kwamen in beeld. “We willen een breed scala aan mensen bereiken, want slikproblemen komen voor bij verschillende aandoeningen,” aldus Lieven.
Wetenschappelijk onderzoek
De kern van Multistart ligt in wetenschappelijk onderzoek en innovatie. De maaltijden zijn ontwikkeld op basis van klinische studies, waarin zowel smaak als slikveiligheid centraal stonden. “We hebben een uitgebreid onderzoek gedaan naar de voedingsopname, calorische waarde, en veiligheid van de maaltijden voor mensen met slikproblemen,” zegt Lieven. Dit onderzoek omvatte onder andere de meting van tongkracht en het gebruik van FEES (Flexible Endoscopic Evaluation of Swallowing) door logopedisten en NKO-artsen om de slikveiligheid te verifiëren.
We hebben een uitgebreid onderzoek gedaan naar de voedingsopname, calorische waarde en veiligheid van de maaltijden voor mensen met slikproblemen.”
“Slikveiligheid is essentieel,” benadrukt Lieven. “We hebben kunnen aantonen dat de textuur en de dikte van voedsel, ook wel reologie genoemd, een belangrijke rol spelen in hoe gemakkelijk het voedsel kan worden doorgeslikt zonder verstikkingsgevaar. Het gaat niet alleen om de dikte van het voedsel, maar ook om de manier waarop het reageert tijdens het slikken. Niemand verslikte zich tijdens het eten van de Multistart-maaltijden.”
Lekker & puur
Wat Multistart uniek maakt, is de combinatie van slikveiligheid, voedingswaarde én smaak. “Onze maaltijden zijn gebaseerd op volkorenbeschuiten, die we rijker hebben gemaakt met eiwitten, koolhydraten en vezels,” licht Lieven toe. “We werken alleen met verse ingrediënten: aardbeien zijn verse aardbeien, de chocolade is 90% puur van Barry Callebaut, en om de smeuïgheid te garanderen gebruiken we altijd platte kaas en melk.”
Daarnaast zijn er ook aangepaste smaken voor mensen met specifieke behoeften, zoals kankerpatiënten die vaak last hebben van een metalige smaak in de mond. “Voor die groep hebben we frisse smaken zoals citroen-gember en limoen-munt ontwikkeld, om hen een betere smaakervaring te bieden,” legt Lieven uit.
Microwave technology
Een ander onderscheidend kenmerk van Multistart is het gebruik van gepatenteerde microgolftechnologie om de maaltijden vers te houden. “Deze technologie zorgt ervoor dat elke maaltijd afzonderlijk wordt verhit, waardoor de temperatuur erg snel en gelijkmatig stijgt en daalt zonder dat we conserveringsmiddelen of E-nummers hoeven toe te voegen,” aldus Lieven. “Maar hiervoor hadden we de hulp nodig van een gespecialiseerd voedingsbedrijf.”
“Op het moment dat Lieven, samen met zijn collega van de KU Leuven, bij ons aanklopte, werden we net zelf geconfronteerd met grootouders in een woonzorgcentrum, met verschillende vormen van dementie en malnutritie”, vertelt CEO Michel Tops. “Ik vroeg me al een tijdje af wat ik daaraan kon doen. Toen Lieven vertelde dat hij een product had ontwikkeld voor mensen met een slik- en kauwproblematiek, maar sukkelde met de houdbaarheid en daarom geïnteresseerd was in onze microgolftechnologie, heb ik niet getwijfeld. We hebben dan samen een onderzoekstraject opgezet om dat nieuwe type voedsel te gaan produceren.”
Spin-off Mitsanto
“Het is een bijzonder fijne samenwerking”, getuigt Michel Tops. “Als commercieel bedrijf is het moeilijk om een nieuw voedingsproduct op de markt te krijgen, maar het feit dat kennisinstellingen dit mee wilden ontwikkelen en klinisch valideren, kwam de geloofwaardigheid ervan enorm ten goede. In 2017 hebben Thomas More en ikzelf beslist om samen een spin-off op te richten, Mitsanto, met als doel kwaliteitsvoeding voor mensen met slikproblemen op de markt te brengen, en bij uitbreiding innovatieve oplossingen te bedenken in voeding voor zorgbehoevenden. We onderzoeken momenteel of we het R&D-lab van Mitsanto op de Innovatiecampus van Thomas More kunnen onderbrengen. Naast labo’s, voedingstechnologische infrastructuur én de opleiding verpleegkunde om de hoek is ook de instroom van studenten die meewerken aan innovatieve producten, heel waardevol. We hebben gemerkt dat baanbrekende projecten die maatschappelijk het verschil maken, de beste motivator zijn om eraan mee te werken.”
Impact op zorg & efficiëntiewinst
Naast de gezondheidsvoordelen voor patiënten heeft Multistart trouwens ook aanzienlijke voordelen voor zorgverleners in woonzorgcentra. “Uit onze studies blijkt dat zorgverleners tot wel 4-5 minuten per maaltijd kunnen besparen als ze Multistart gebruiken in plaats van traditionele gemalen maaltijden,” zegt Lieven. “Als je dat vermenigvuldigt met het aantal bewoners op een afdeling, kan dat oplopen tot een uur tijdswinst per maaltijdronde.”
Dit is een significante efficiëntiewinst, die niet alleen het werk van zorgverleners verlicht, maar ook de kwaliteit van zorg verbetert.
“Minder tijd per maaltijd betekent dat zorgverleners meer aandacht kunnen besteden aan andere aspecten van de zorg, terwijl patiënten tegelijkertijd een smakelijker en veiliger alternatief krijgen.”
Toekomst
Lieven is optimistisch over de toekomst. “We zijn altijd op zoek naar nieuwe technieken om onze maaltijden nog beter aan te passen aan de behoeften van verschillende doelgroepen,” zegt hij. “We blijven verder onderzoek doen en nauw samenwerken met Mitsanto om ervoor te zorgen dat onze maaltijden niet alleen lekker en gezond zijn, maar ook lang houdbaar en gemakkelijk te bereiden.”
Met Multistart heeft Thomas More een stap gezet naar een betere en veiligere voedingsvoorziening voor mensen met slikproblemen. Het project toont hoe wetenschap, technologie en zorg hand in hand kunnen gaan om de levenskwaliteit van kwetsbare mensen te verbeteren.
Getriggerd door dit onderzoek?
Voel jij je geïnspireerd door dit spraakmakende artikel? Wil jij of jouw organisatie een stap zetten in een innovatieproces waarbij je ondersteuning kan gebruiken? Neem dan vandaag nog contact op met een Vlaamse hogeschool via bet Blikopener . Wij volgen zo spoedig mogelijk op en zetten het één en ander in beweging. Doen!
Meer weten?
Kennis delen
Onderzoekers die ook les geven, praten met hun studenten meteen over hun ervaringen. Dat is een grote meerwaarde. Uit onderzoek halen de verschillende partijen voordeel: de bedrijven die op de eerste lijn staan tijdens het onderzoek, de hele sector, de studenten die de informatie uit eerste hand krijgen en de studenten die in latere jaren volgen en de cases in hun curriculum krijgen.
Nog spraakmakers?
Smaakt dit interview naar meer? Is je honger naar kennis niet te stillen? Wil je weten hoe andere onderzoekers en bedrijven hebben samengewerkt om innovatieve ideeën om te zetten naar impactvolle projecten?
IMPACT Voedsel & Water
Met deze uitgave willen de Vlaamse hogescholen graag een aantal projecten in de kijker zetten. Zo kom je het wat en hoe te weten, en ontdek je de impact van ons innoverend hoger onderwijs. Het is de bedoeling jou als lezer, te inspireren en te laten nadenken over hoe een hogeschool jouw organisatie of onderneming kan helpen om de volgende stap te nemen in jouw innovatieproces.
