Verpakkingen van afhaalmaaltijden hergebruiken
Verpakkingsafval is een groeiend probleem in Europa, met gemiddeld 177,9 kg per inwoner per jaar. België heeft weliswaar al een recyclagepercentage van 79%, maar toch blijft de recyclage van voedingsverpakkingen voor afhaalmaaltijden beperkt. Afhaalpizza’s, -hamburgers en -frietjes leiden tot erg veel single-use plastic verpakkingen en véél afval. Binnen het project rePACE willen Thomas More-onderzoeker Jan Roekens en zijn team het gebruik van herbruikbare verpakkingen in steden en gemeenten bevorderen.
Tekst: Katrien Verreyken
Onze missie is om bedrijven te helpen een rimpelloze overgang te maken naar herbruikbare verpakkingen voor take away en delivery.”
RePACE staan voor ‘reusable Package and Consumer Behavior’. Met Jan Roekens als projectcoördinator wil het Thomas More-onderzoeksteam oplossingen zoeken voor de afvalberg die ontstaat door single-use plastic verpakkingen van take away-zaken en fastfoodketens, en dat het liefst op gemeente- of stadsniveau: “Er zijn al wel herbruikbare verpakkingssystemen in omloop”, vertelt Jan, “maar om die rendabel te maken, moeten die dringend opgeschaald worden. Eigenlijk zouden alle take away-horecazaken op stadsniveau eenzelfde systeem moeten hanteren.”
Dan is natuurlijk de vraag: hoe organiseer je dat? En hoe zorg je ervoor dat je de consument daar ook in meekrijgt? “Tijdens corona had het hergebruik van take away-verpakkingen even een boost gekregen, omdat de mensen toen tijd hadden om hun verpakkingen naar de respectieve horeca terug te brengen, maar we zien na corona weer meer single use-afval”, ontdekte Jan. “We zijn weer gehaast en alles moet snel gaan. We zijn nu een consumentenonderzoek en een horecabevraging aan het doen om ons bewust te worden van de opportuniteiten én knelpunten van het hergebruik en dat leverde alvast enkele boeiende resultaten op.”
Consumenten & horeca bevragen
De onderzoekers stelden vast dat consumenten zeker wel openstonden voor het hergebruik van verpakkingen van afhaalmaaltijden, maar daar wilden ze zelf wel zo weinig mogelijk moeite voor doen: “De teruggave van het recipiënt moet inderdaad zo eenvoudig mogelijk kunnen gebeuren”, bevestigt Jan. “De meeste mensen kiezen voor gemak en laagdrempeligheid. Consumenten willen ook niet voor gesloten deuren staan als ze hun verpakking terugbrengen buiten de openingsuren van de horecazaak. Een mogelijke oplossing zou hier een teruggeeflocatie naast een pakjesautomaat of in een supermarkt kunnen zijn.”
“Nog een bedenking van consumenten bij het hergebruiksysteem is de hygiëne: is de verpakking wel hygiënisch schoon genoeg als die wordt hergebruikt voor voeding? Krijg je op de duur geen vuile potjes? Daarom zijn we hygiënestandaarden mee in het project aan het opnemen, zodat we gerichte tests kunnen uitvoeren om te kijken of iets wel schoon is.”
Uit de horecabevraging bleek so far dat de horeca ook vragende partij is voor hergebruik van fastfood-verpakkingen, maar dat ze verkeerdelijk dachten dat de consument daar niet voor stond te springen. “Maar horecazaken hebben dan weer andere bezwaren”, leerde Jan. “Vaak hebben ze de mankracht niet om al die herbruikbare recipiënten zelf af te wassen, en vele zaken hebben ook de stockageruimte niet voor al dat servies. Bovendien zullen ze voor vrij universele maten van herbruikbare verpakkingen moeten kiezen en kan er géén reclame voor de eigen zaak op die verpakking geplaatst worden – of alleen met een waterproof sticker en een stevige meerkost.”
Consumenten staan open voor het hergebruik van verpakkingen van afhaal-maaltijden, maar willen daar zo weinig mogelijk moeite voor doen.”
Ideaal scenario
Het ideale scenario ziet er als volgt uit: “Idealiter koopt de horecazaak een dienst bij een serviceprovider – zoals Futureproof of re-use – die het recipiënt uiteindelijk gewassen en wel weer aflevert aan de horecaak”, meent Jan. “De consument betaalt een waarborg voor de tijdelijke bruikleen van het herbruikbare recipiënt of stapt in een soort bibliotheeksysteem waarbij die dankzij een code op de verpakking aangemaand wordt om het recipiënt binnen de twee weken terug te bezorgen of er volgt een boete. In het ideale scenario brengt de consument het recipiënt wél tijdig naar een generiek inzamelpunt, de service-provider brengt alle verpakkingen van de inzamelcontainer naar de wasstraat en na de wasbeurt terug naar de horecazaak, en zo is de cirkel rond. Maar daar zijn we dus nog niet.”
“Eigenlijk zouden we op stedelijk niveau naar één universeel systeem moeten gaan”, meent Jan. “Grotere volumes worden economisch rendabel en dan wordt dit voor elke speler in het verhaal haalbaarder. We merken dat er op stadsniveau nu verschillende kleine spelers aan het experimenteren zijn met herbruikbare verpakkingen maar als je geen grote volumes kan draaien, kan dit nooit een valabel businessmodel worden. Het zou beter zijn om alle horecaspelers van een stad op dezelfde lijn te krijgen en op stadsniveau één service provider te kiezen.”
Futureproof
Eén van de service providers waarmee Thomas More in dit project samenwerkt, is Futureproof van medeoprichter Bart Verhagen: “Onze missie is om bedrijven te helpen een rimpelloze overgang te maken naar herbruikbare verpakkingen voor take away en delivery. We ontzorgen de horeca door ondermeer een ophaal- en een wasservice aan te bieden. We zijn ondertussen al in de meeste centrumsteden actief. Het rePACE-project bestaat voor mij uit een ketensamenwerking waarbij we gemeenschappelijke drempels trachten weg te halen én beter herbruikbare systemen installeren zonder daarbij bepaalde partijen te bevooroordelen. Binnen rePACE hebben we een aantal duidelijke drempels geïdentificeerd: consumenten maken zich zorgen over de hygiëne van herbruikbare verpakkingen? Dan moeten we kijken met de wasstraten hoe we die hygiënestandaarden kunnen verhogen. We zijn fan van het ‘slimme’ inzamelpunt omdat het ertoe leidt dat grote volumes herbruikbare verpakkingen op één plek terechtkomen. En we willen in dit project ook een gemeenschappelijk dataplatform voorzien voor de hele keten om de operationele excellentie te verbeteren. Wat de producten betreft, willen we werken met een soort ‘productpaspoort’ via een QR-code waarop staat hoe vaak het al gebruikt is, waar en wanneer het gewassen is, en waar het zich bevindt.”
Kristof is blij met de samenwerking met Thomas More omdat het consumentenonderzoek Futureproof al een aantal boeiende nieuwe inzichten opleverde en hij kijkt uit naar het vervolg van het project.
Pilootcases
Thomas More wil alvast wat kleinere pilootcases in hun eigen studentenrestaurants opstarten: “Daarna willen we onze bevindingen graag opschalen naar het stedelijke niveau en pilootcases uitwerken in Mechelen en Gent. In Mechelen zijn het veganistische restaurant Funky Jungle en de verpakkingsvrije winkel Kabas alvast ‘early adopters’ van het hergebruik van verpakkingen van afhaalmaaltijden. We hopen de volgende periode met publieke interventies het gebruikersgedrag te gaan sturen naar herbruikbare verpakkingen.
Daarvoor werken we intensief samen met onze studenten Service Design. En we zijn van plan om de al bestaande herbruikbare verpakkingssystemen in die grote steden te optimaliseren en uit te breiden. Dat proces vertalen we dan naar een draaiboek om zo andere steden en gemeenten handvatten te bieden om herbruikbare verpakkingssystemen breed te implementeren. De regel-
geving verandert binnenkort, waardoor je sowieso hogere kosten zal moeten betalen voor single use-verpakkingen. Dat is misschien dé ideale incentive om voor dat hergebruik te opteren”, besluit Jan.
Getriggerd door dit onderzoek?
Voel jij je geïnspireerd door dit spraakmakende artikel? Wil jij of jouw organisatie een stap zetten in een innovatieproces waarbij je ondersteuning kan gebruiken? Neem dan vandaag nog contact op met een Vlaamse hogeschool via bet Blikopener . Wij volgen zo spoedig mogelijk op en zetten het één en ander in beweging. Doen!
Meer weten?
Kennis delen
Onderzoekers die ook les geven, praten met hun studenten meteen over hun ervaringen. Dat is een grote meerwaarde. Uit onderzoek halen de verschillende partijen voordeel: de bedrijven die op de eerste lijn staan tijdens het onderzoek, de hele sector, de studenten die de informatie uit eerste hand krijgen en de studenten die in latere jaren volgen en de cases in hun curriculum krijgen.
Nog spraakmakers?
Smaakt dit interview naar meer? Is je honger naar kennis niet te stillen? Wil je weten hoe andere onderzoekers en bedrijven hebben samengewerkt om innovatieve ideeën om te zetten naar impactvolle projecten?
IMPACT Voedsel & Water
Met deze uitgave willen de Vlaamse hogescholen graag een aantal projecten in de kijker zetten. Zo kom je het wat en hoe te weten, en ontdek je de impact van ons innoverend hoger onderwijs. Het is de bedoeling jou als lezer, te inspireren en te laten nadenken over hoe een hogeschool jouw organisatie of onderneming kan helpen om de volgende stap te nemen in jouw innovatieproces.
