Lerarentekort voelbaar thuis
Ouders springen steeds vaker in de bres
Naar een 10-jarenplan voor de leraar
September was jarenlang in de pers goed voor de klassieke, vertederende stukken aan de schoolpoort, over huilende instappers of slome tieners voor wie de vakantie gerust wat langer had mogen duren.
Vandaag is de focus verschoven naar kinderen en jongeren die het steeds vaker zonder leraar moeten stellen. Al enkele jaren wordt er, met de nodige verbazing, naar dit groeiend probleem gekeken. Het grootst in de steden. Het meest opvallend in het secundair onderwijs en in het bijzonder in het BSO, de richtingen met arbeidsmarktgerichte finaliteit. Wat een bedreiging voor de kwaliteit van ons onderwijs en, in fine, voor onze economie en welvaartsstaat!
Tijdens de coronacrisis werd het effect van elke verloren lockdownweek op de leerachterstand bij kinderen zorgvuldig gemonitord en geëvalueerd. Wanneer kennen we de schade van de crisis van het lerarentekort?
Kwaliteitsvolonderwijs, dat vraagt bundeling van krachten binnen onderwijs, met andere beleidsdomeinen zoals onderzoek en welzijn. En dat vraagt een geïntegreerd kijken naar kinderen en jongeren en het vrijmaken van de nodige budgetten.
Hoe sneller een oplossing, hoe beter.
Vandaag kunnen almaar meer mensen zonder vooropleiding leraar voor de klas worden: gastleraren, quick en dirty uit het werkveld. En daar is niets mis mee. Op korte termijn kan dit allicht soelaas bieden. Want de impact van het groeiend tekort aan leraren op de groeiende segregatie in onze samenleving is niet te onderschatten. Ouders staan vandaag immers steeds meer zelf in om een aantal minimumdoelen bij te brengen. Dat is een keuze die we toch niet willen blijven maken? Het onderwijs, onze samenleving, verdient beter. Het verdient een consistent en een geïntegreerd langetermijnbeleid.
Het verdient dat elk voorstel van beleid afgetoetst wordt aan de impact op de evolutie van het aantal leraren. Het verdient dat de overheid monitoring opzet in functie van de gewenste effecten.
Een voorbeeld. De hervorming van het secundair onderwijs laat BSO-leerlingen niet meer toe om door te stromen richting hoger onderwijs. Wie realiseerde zich bij deze hervorming dat hierdoor de instroom in de opleiding tot kleuteronderwijs in ’25-’26 een scherpe daling zal kennen, nu er geen BSO-leerlingen meer instromen? Dit zal opnieuw sterk voelbaar zijn in de tekorten. Wie heeft die impact voorzien en heeft hierop geanticipeerd?
Onze kinderen, maar ook hun ouders verdienen beter.
Ouders en hun kinderen vragen voldoende en goed opgeleide leraren. Want zonder DE leraar, geen goed onderwijs. We willen en moeten blijven ijveren voor kwalitatief onderwijs voor al onze kinderen.
Dit vraagt een consistent beleid gedurende minstens tien jaar geïntegreerd in verschillende beleidsdomeinen. Onze lerarenopleidingen zien hierbij zes prioritaire beleidslijnen.
1. Versterking van de lerarenopleiding: meer samen opleiden met het leerplichtonderwijs, nog meer praktijkgerichtheid met een gepaste inzet op vakdidactische kennis en vaardigheden, en een efficiënte omkadering.
2. Versterking van de aanvangsbegeleiding van beginnende leraren. In onderwijs wordt de pas afgestudeerde student doorgaans onmiddellijk voor de leeuwen gegooid. We kunnen veel leren uit andere werkvelden over het belang van zorgzame begeleiding in een onthaaltraject voor nieuwe medewerkers.
3. Aantrekkelijk personeelsbeleid in scholen: veel te veel leraren vertrekken na enkele jaren weer uit het onderwijs. Er blijkt te weinig ondersteuning, te weinig loopbaanperspectief op een langere termijn.
4. Differentiatie in het lerarenambt. Onze samenleving is grondig veranderd. De complexiteit in scholen is gigantisch toegenomen. In elke klas zien we steeds meer leerlingen met zeer gedifferentieerde achtergrond. Dit vraagt veel van onze “leraar”. Scholen kunnen meer dan gebaat zijn met meerdere profielen die in teamverband de huidige complexiteit van ons onderwijs complementair en constructief kunnen vatten: leraren met graduaatsdiploma, met diploma professionele bachelor, masters, orthopedagogen, enz.
5. Eindeloopbaantrajecten voor leraren: we valideren de expertise van ervaren leraren in het onderwijs, verhogen zo ook de aantrekkelijkheid van het beroep op het einde van de loopbaan verhogen, en ondersteunen jonge leraren.
6. Het beleidsvoerend vermogen van scholen versterken, meer vertrouwen geven aan de scholen, de leraar en zijn expertise, én minder inzet laten gaan naar rapportering en verantwoording.
Zes lijnen – tien jaar – consequent, integraal, doelgericht en gemonitord op de effecten.
Want zonder dé leraar, geen goed onderwijs. We willen en moeten blijven ijveren voor kwalitatief onderwijs voor al onze kinderen.
Maken we een keuze?
Met deze keuzes kan de school terug de school zijn met voldoende en goed opgeleide leraren. En kan de ouder terug de ouder zijn.
Wat is het belangrijkste? Elke studierichting in elke school? Of voor elk hoofdvak een leraar?
Kwaliteitsvolonderwijs voor elke leerling, dat is de keuze die we moeten maken. Dat vraagt voldoende en bekwame leraren in een goed omkaderde context, aangepast aan de maatschappelijke realiteit van morgen. Dat vraagt bundeling van krachten binnen onderwijs, met andere beleidsdomeinen zoals onderzoek en welzijn. En dat vraagt een geïntegreerd kijken naar kinderen en jongeren en het vrijmaken van de nodige budgetten.
Gerelateerde artikels
De return on investment van hoger onderwijs: meer dan enkel economische winst
Talentontwikkeling aan de hogescholen is de facto investeren in de toekomst van Vlaanderen en Brussel. Steeds meer Belgen halen een diploma hoger onderwijs, zo blijkt uit de Census 2021. Dat is erg goed nieuws, want de ‘return on investment’ van hoger onderwijs is veel meer dan puur economisch.
Is (hoger) onderwijs nog wel onderwerp van de verkiezingen?
De verkiezingsthema’s worden ons de laatste weken in de media en via polls om de oren geslagen. En toch blijft het rond één thema jammergenoeg opvallend stil: het (hoger) onderwijs. Dit moet anders, want elke student op de juiste plaats, geeft Vlaanderen morgen voorsprong.
Elke student op de juiste plaats, geeft Vlaanderen morgen voorsprong.
In 70% van de jaarlijks 135.000 vacatures voor hooggeschoolden wordt er gezocht naar profielen van afgestudeerden van Vlaamse hogescholen. Evident, want op het snijvlak van kennis en kunde zit de kern van de professional van de toekomst. En precies daar nemen hogescholen hun rol op.